Điểm tin cập nhật ngày 17/2/2025

Ảnh tư liệu: Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (T) hội đàm với đồng nhiệm Ukraina Volodymyr Zelensky, tại Bruxelles, Bỉ, ngày 18/12/2024. via REUTERS - NICOLAS TUCAT

TIN THẾ GIỚI CẬP NHẬT  :17/02/2025

Châu Âu họp khẩn cấpđể đối phó với nguy cơ bị gạt ra bên lề trong hồ sơ Ukraina
Theo lời mời của tổng thống Pháp Emmanuel Macron, hơn một chục lãnh đạo các nước thuộc Liên Hiệp Châu Âu (EU) và NATO họp khẩn cấp tại Paris, hôm nay, ngày 17/02/2025, bàn về an ninh châu Âu và phản ứng chung trước việc Mỹ muốn nhanh chóng giải quyết hồ sơ Ukraina và nguy cơ châu Âu bị gạt ra khỏi bàn đàm phán.

Chi Phương
Tối hôm qua, một cố vấn của tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho hãng tin AFP biết là « do hồ sơ Ukraina đang được đẩy nhanh và do những phát biểu của các lãnh đạo Mỹ, châu Âu cần phải có nhiều hành động hơn, tốt hơn, và thống nhất vì an ninh chung của châu lục ». Vị cố vấn này cũng nhấn mạnh rằng các sáng kiến của Hoa Kỳ « là một cơ hội, và có thể cho phép đẩy nhanh việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraina, nhưng châu Âu vẫn cần đạt được một thỏa thuận và xem xét trong những điều kiện nào thì có thể chấm dứt chiến tranh ». 

Cuộc họp « không chính thức » diễn ra vào 16 giờ chiều nay, theo giờ địa phương, do tổng thống Pháp chủ trì, với sự hiện diện của lãnh đạo chính phủ Đức, Anh, Ý, Ba Lan, Tây Ban Nha, Hà Lan, Đan Mạch và chủ tịch Hội đồng Châu Âu, cũng như tổng thư ký khối Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO.

Theo hãng tin AP, một số quan chức Pháp cho biết rằng « không mong đợi một quyết định cứng rắn nào » sau cuộc họp này, ngoài việc thể hiện tình đoàn kết.

Tuy nhiên, một số nước như Rumani và CH Séc lấy làm tiếc vì không được mời. Thủ tướng Slovenia Nataša Pirc Musar cho rằng danh sách các nước được lựa chọn lựa tham dự là bằng chứng cho thấy các thành viên châu Âu không được đối xử bình đẳng.

Hungary, quốc gia thường dùng quyền phủ quyết để ngăn chặn các quyết định của châu Âu về hồ sơ Ukraina, thì chỉ trích cuộc họp « ủng hộ chiến tranh », cho rằng các lãnh đạo châu Âu « đang cùng nhau ngăn chặn một thỏa thuận hòa bình ở Ukraina».

Cựu nghị sĩ châu Âu, Sylvie Goulard, trả lời RFI Pháp ngữ sáng nay, hy vọng rằng « châu Âu có thể thức tỉnh về mọi mặt, về chính sách đối ngoại và quốc phòng, mà không tạo ra những cuộc tranh luận tiêu cực. Ngay cả khi nhiều người làm việc rất tích cực nhưng tôi cho rằng châu Âu không có sức nặng trên thế giới và không được tổ chức để có thể đọ sức.Thế giới hiện đã thay đổi và những nước trẻ hơn năng động hơn, đôi khi là hiếu chiến hơn, muốn có những người đối thoại cực kỳ rõ ràng, có khả năng, ví dụ, trong trường hợp của Ukraina, phải đưa ra các bảo đảm an ninh. »

Cuộc họp diễn ra một ngày trước cuộc đàm phán giữa các quan chức cấp cao Nga và Mỹ, dự trù diễn ra tại Ả Rập Xê Út vào ngày mai, thứ Ba (18/02). Sáng nay, ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã khẳng định rằng « châu Âu không có chỗ trong bàn đàm phán về việc chấm dứt chiến tranh Ukraina » vì EU muốn tiếp tục chiến tranh, và Matxcơva không có ý định nhượng bộ về lãnh thổ với Kiev.

Anh và Thụy Điển tuyên bố có thể gửi quân đến Ukraina “trong trường hợp cần thiết”
Hôm qua, 16/02/2025, thủ tướng Vương quốc Anh Keir Starmer cho biết sẵn sàng điều quân đến Ukraina “trong trường hợp cần thiết” để bảo đảm an ninh cho nước Anh và châu Âu, dù biết rõ rằng điều này có thể “đưa các binh sĩ Anh vào hoàn cảnh nguy hiểm”. Tuyên bố được đưa ra chỉ vài giờ trước cuộc họp các nguyên thủ nhiều nước châu Âu tại Paris, Pháp để thảo luận về hồ sơ Ukraina.

Thủ tướng Anh Keir Starmer (T) và tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky trong buổi họp báo giới thiệu drone của quân đội Ukraina tại Kiev, ngày 16/01/2025. © Tetiana Dzhafarova / AFP

Minh Phương
Từ Luân Đôn, thông tín viên RFI Sidonie Gaucher cho biết cụ thể :

“Nếu muốn có hòa bình thì phải chuẩn bị cho chiến tranh”, đây có thể là phương châm của thủ tướng Keir Starmer, khi tuyên bố rằng “Vương quốc Anh sẵn sàng đóng vai trò hàng đầu trong việc đẩy nhanh công tác bảo đảm an ninh cho Ukraina”. Trong một bài báo đăng trên tờ Telegraph, ông khẳng định sẽ tăng cường hỗ trợ cho quân đội Ukraina, đặc biệt là qua việc viện trợ cho Kiev “3 tỷ bảng Anh, tương đương 3,6 tỷ euro, mỗi năm, ít nhất là từ nay cho đến năm 2030”.

Keir Starmer giải thích rằng ông lo ngại cho tương lai của nước Anh nếu Putin lại tấn công, và ông sẵn sàng gửi quân đội tới chiến trường nếu cần thiết. Thủ tướng Anh cũng sẽ có mặt tại Paris hôm nay để tham gia cuộc họp an ninh khẩn cấp, nhằm “xác định những gì mà châu Âu có thể làm cho chính họ”, sau khi tổng thống Trump đưa ra các sáng kiến về vấn đề Ukraina.”

Không chỉ có Anh, Thụy Điển hôm nay cũng lên tiếng về việc “không loại trừ” khả năng cử lính gìn giữ hòa bình đến Ukraina. Ngoại trưởng Thụy Điển phát biểu : “Trước hết chúng ta phải đàm phán cho một nền hòa bình công bằng và bền vững, tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng Ukraina (...) Sau khi nền hòa bình này được thiết lập, chúng ta cần duy trì nó và để làm được điều đó, chính phủ của chúng ta không loại trừ bất cứ điều gì.”

Ngược lại, Đức cho rằng vẫn còn quá “sớm” để thảo luận về việc gửi quân đến Ukraina. Phát ngôn viên của chính phủ Đức cho biết đã  “nhiều lần bày tỏ rằng trước tiên cần phải chờ xem liệu hòa bình như chúng ta hy vọng có thể được thiết lập ở Ukraina hay không. Sau đó, mới có thể thảo luận về các điều kiện và cách thức tổ chức nền hòa bình này.”

Nga, Mỹ đàm phán ‘‘tái lập quan hệ’’
Đại diện cấp cao Nga và Mỹ gặp nhau ngày mai, 18/02/2025, tại Ả Rập Xê Út. Theo phía Nga, mục tiêu trước hết là « tái lập quan hệ » và có thể để « chuẩn bị cho các đàm phán » chấm dứt chiến tranh Ukraina.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio hôm nay, 17/02/2025, có cuộc gặp với đồng nhiệm Nga để thảo luận về Ukraina. REUTERS - Craig Hudson
Trọng Thành
Thông báo của điện Kremlin, được AFP trích dẫn, cho biết, hôm nay, 17/02/2025, ngoại trưởng Nga Serguei Lavrov và ông Yuri Ushakov, cố vấn ngoại giao của tổng thống Nga, sẽ tới Ryad, thủ đô Ả Rập Xê Út. Theo phát ngôn viên điện Kremlin, trong cuộc gặp ngày mai với phía Mỹ, hai bên có thể bàn chuẩn bị cuộc gặp thượng đỉnh giữa nguyên thủ hai nước.

Ngày hôm qua, trả lời báo giới, tổng thống Mỹ bảo đảm là cuộc gặp với người đồng cấp Nga sẽ « sớm diễn ra ».

Ngoại trưởng Mỹ trấn an : Châu Âu « sẽ được mời tham gia đàm phán »
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sẽ tham dự cuộc họp với Nga tại Ả Rập Xê Út, cùng đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Trung Đông, Steve Witkoff, và cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Mike Waltz, theo báo Mỹ Fox News. Về sự tham gia của châu Âu, trái ngược với phát biểu trước đó của đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Ukraina, Keith Kellogg, tại Munich hôm 15/02, ngoại trưởng Mỹ bảo đảm các nước châu Âu và Ukraina sẽ được mời tham gia đàm phán.

Trong cuộc trả lời kênh truyền hình Mỹ CBS hôm qua, ngoại trưởng Rubio nhấn mạnh : « Nếu có các đàm phán thực sự, điều chưa diễn ra, Ukraina sẽ phải tham gia, vì đây là quốc gia bị xâm chiếm, và các nước châu Âu sẽ phải tham gia vì họ đang thực thi các trừng phạt chống Putin và Nga ». Ông Rubio khẳng định : những ngày tới sẽ cho thấy tổng thống Nga « có thực sự » muốn chấm dứt chiến tranh tại Ukraina hay không. Ngoại trưởng Mỹ nói thêm : « Một cuộc điện đàm (giữa hai tổng thống Mỹ - Nga) không đủ để tạo lập hòa bình ».

Israel thảo luận giai đoạn hai của thỏa thuận ngừng bắn với Hamas
Israel hôm nay, 17/02/2025, thông báo cử đại diện đến Cairo, Ai Cập, để đàm phán về việc tiếp tục thực hiện giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn giữa nước này và Hamas. Còn ở trong nước, nội các an ninh Israel tối nay cũng sẽ họp tại Tel Aviv để bàn thảo về giai đoạn hai của thỏa thuận ngừng bắn, nhằm tìm cách giải phóng tất cả con tin và chấm dứt chiến tranh một cách triệt để.

Người thân của các con tin vẫn còn bị Hamas giam giữ biểu tình tại Tel Aviv, ngày 17/02/2025. AP - Oded Balilty
Minh Phương
Các động thái này diễn ra ngay sau cuộc thảo luận tại Jerusalem giữa thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Ông Rubio nhấn mạnh sự ủng hộ hoàn toàn của Mỹ, đồng thời lên án “việc những kẻ khủng bố Hamas tiếp tục giam giữ con tin, thậm chí là thi thể của họ, chứng tỏ sự đồi bại của lực lượng này”. Về phần mình, lãnh đạo Israel bày tỏ đồng tình và đe dọa sẽ mở ra “cánh cửa địa ngục” cho Hamas và “xử lý xong công chuyện” với Iran.

Từ Jérusalem, thông tín viên RFI Michel Paul cho biết cụ thể :

“Sau cuộc trò chuyện giữa thủ tướng Israel và đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff, một phái đoàn Israel sẽ đến thủ đô của Ai Cập hôm nay. Cần phải nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của họ chỉ giới hạn trong việc tiếp tục thực hiện giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn. Trong đó bao gồm việc đưa khoảng 60.000 nhà di động và thiết bị san lấp đất vào dải Gaza. Đổi lại, Israel muốn 6 con tin sẽ được giải phóng trong những ngày sắp tới.

Tối nay một cuộc họp nội các về an ninh sẽ được tổ chức tại Tel Aviv để thảo luận về giai đoạn thứ hai của thỏa thuận. Sau cuộc họp này, các nhà đàm phán của Israel có thể sẽ nhận được các chỉ thị mới để tiến tới đàm phán một giai đoạn mới. Xin nhắc lại rằng hôm qua, thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã tuyên bố sau cuộc gặp với ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio rằng Israel và Hoa Kỳ đã xây dựng một chiến lược chung, nhưng thông tin chi tiết về chiến lược này không thể được công khai hoàn toàn.”

Cũng trong ngày hôm nay, đáp trả cam kết của Israel và Hoa Kỳ trong việc ngăn chặn tham vọng hạt nhân của Teheran, người phát ngôn bộ Ngoại Giao Iran Esmaeil Baghaei tuyên bốTeheran “sẽ không ngần ngại tiếp tục bảo vệ chương trình hạt nhân hòa bình của mình” và “sẽ không thể hiện bất cứ sự yếu đuối nào trong vấn đề này”.

Nga, Mỹ và Trung Quốc dành bao nhiêu cho chi tiêu quân sự ?
Ngày 13/02/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố muốn đàm phán với Nga và Trung Quốc về việc cùng nhau giảm chi tiêu quân sự. Năm 2023, ngân sách dành cho quân sự của ba đại cường thế giới đã đạt mức gần 1.260 tỷ euro, tức chiếm đến 53,5% chi tiêu quân sự toàn cầu.

Đăng ngày: 17/02/2025 - 14:13

3 phút
Ảnh minh họa: Tầu ngầm USS Kentucky có trang bị tên lửa đạn đạo neo đậu ở căn cứ hải quân Busan, Hàn Quốc.
Ảnh minh họa: Tầu ngầm USS Kentucky có trang bị tên lửa đạn đạo neo đậu ở căn cứ hải quân Pusan, Hàn Quốc. AFP - WOOHAE CHO
Minh Anh
Nhật báo Công giáo La Croix, ngày nhắc lại, hôm 13/02/2025, Donald Trump đã có một đề nghị gây sốc kêu gọi Nga và Trung Quốc cùng « giảm một nửa ngân sách quân sự ». Nếu như Matxcơva không bình luận gì các phát biểu của ông Trump, thì Bắc Kinh đã có phản ứng cho rằng Washington nên « làm gương » giảm chi tiêu quân sự trước, « bởi vì Mỹ đang kêu gọi "nước Mỹ trước tiên" ».

Năm 2023, ba đại cường quân sự thế giới này đứng đầu bảng xếp hạng ngân sách quốc phòng, theo sau là Ấn Độ và Ả Rập Xê Út, theo những dữ liệu mới nhất của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (Sipri). Riêng chi tiêu quân sự của ba nước này đã chiếm đến 53,5% ngân sách quốc phòng toàn cầu và trong bộ ba này, Hoa Kỳ vẫn là siêu cường quân sự hàng đầu thế giới.

Hoa Kỳ và con số 873 tỷ euro
Từ sau Đệ Nhị Thế Chiến, Hoa Kỳ luôn dẫn đầu thế giới trên phương diện chi tiêu quân sự. Theo Sipri, năm 2023, ngân sách quốc phòng của Mỹ thậm chí đã đạt mức kỷ lục mới: khoảng 916 tỷ đô la, chiếm 3,4% GDP của Mỹ. Mức chi này của Mỹ chiếm hơn 1/3 (37%) chi tiêu quân sự trên toàn cầu.

Cho đến trước khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, ngân sách quốc phòng Mỹ không ngừng tăng trước khi giảm nhẹ trong những năm 1990. Nhưng chiến tranh Afghanistan, cuộc chiến xâm lược Irak cùng với đà đi lên thành cường quốc của Trung Quốc và sự trở lại của Nga đã thúc đẩy Hoa Kỳ tăng chi cho quân sự trở lại.

Trung Quốc: 296 tỷ đô la
Đứng vị trí thứ hai thế giới về ngân sách quốc phòng, Trung Quốc dành khoảng 296 tỷ đô la cho quân sự trong năm 2023, tức chiếm khoảng 1,7% GDP Trung Quốc, theo ước tính của Sipri. Nếu như số tiền dành cho quốc phòng của Trung Quốc thấp hơn của Mỹ đến 3 lần, thì khoản ngân sách này tương ứng với 12% chi tiêu quân sự toàn cầu.

Nhờ vào sức tăng trưởng kinh tế vượt bậc, ông khổng lồ châu Á đã gia tăng đáng kể ngân sách quân sự từ đầu thế kỷ XXI nhằm củng cố các lực lượng vũ trang. Nhưng sự trỗi dậy mạnh mẽ về quân sự của Trung Quốc khiến các nước láng giềng và Hoa Kỳ ngờ vực đồng thời làm dấy lên nỗi lo sợ tại Đài Loan.

Nga: 109 tỷ đô la
Chi tiêu quân sự Nga bùng nổ trong bối cảnh cuộc chiến xâm lược Ukraina mà Nga tiến hành. Đứng hàng thứ năm trên thế giới trong năm 2021 với mức chi cho quân sự là 65,9 tỷ đô la, Nga đã vượt lên hàng thứ ba trong năm 

Với Donald Trump, nước Mỹ nói lời vĩnh biệt quyền lực mềm - Điểm Báo Pháp 2/13/2025

 Trong bài « Vĩnh biệt "soft power" », Le Nouvel Obs đặt vấn đề, vòng xoáy những đe dọa, tuyên bố thô bạo và quyết định đơn phương đánh dấu việc quay lại Nhà Trắng, khẳng định tổng thống thứ 47 không phải là tín đồ của khái niệm « quyền lực mềm ». Nhưng nếu chỉ trông cậy vào việc cưỡng bức về quân sự hay kinh tế để áp đặt ý muốn với thế giới, phải chăng là Mỹ tự bắn vào chân mình ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump, ảnh chụp lúc chuẩn bị từ Nhà Trắng về Florida ngày cuối tuần, 07/02/2025. REUTERS - KENT NISHIMURA

Thụy My
Còn đâu « soft power » của Hoa Kỳ ?
Vào đầu thập niên 90, giáo sư Joseph Nye của đại học Harvard đã triển khai khái niệm « soft power », đối chọi với hard power. Ví dụ cụ thể nhất là phim ảnh Hollywood đã quảng bá cuộc sống Mỹ trên thế giới hiệu quả hơn gởi thủy quân lục chiến sang Bagdad. Khái niệm này thành công rực rỡ đến nỗi Bắc Kinh đã nhiều lần mời giáo sư Nye sang giải thích cho đảng Cộng sản Trung Quốc. Nay ông Nye nói về « smart power » : một quyền lực « thông minh », cứng rắn hay mềm dẻo tùy theo tình huống.

Hình ảnh những di dân bất hợp pháp bị còng tay, đưa lên phi cơ quân sự trở về nước ở châu Mỹ la-tinh ; đe dọa Panama, dọa Đan Mạch về Groenland ; dọa áp thuế ; bất ngờ ngưng viện trợ quốc tế không báo trước gây ra náo loạn khắp nơi ; dự định trục xuất gần 2 triệu người Palestine ở Gaza sang các nước bên cạnh để làm lại cuộc đời...Đó là những gì ngược hẳn lại với quyền lực mềm, và đó là chọn lựa cố tình của ông Trump. Khi tổng thống Columbia từ chối cho máy bay chở di dân hạ cánh, Donald Trump đã khiến đồng nhiệm phải quy hàng chỉ trong vài tiếng đồng hồ. Khi nói thẳng là Ai Cập và Jordanie rốt cuộc sẽ phải nhận người Palestine « với tất cả tiền bạc đã cho họ », Trump không tìm kiếm bạn bè, đồng minh khi sỉ nhục các nước này.

Hệ quả sẽ là gì ? Với vị trí vượt trội về kinh tế và quân sự, Hoa Kỳ có thể không dọa suông, nhưng có nên chỉ dùng sức mạnh để áp đặt ? Nhất là Trung Quốc, Nga sẽ dễ dàng nhảy vào lấp chỗ trống do người bạn đã trở thành mối đe dọa bỏ lại. Le Nouvel Obs kết luận, quyền lực mềm Mỹ đã chết trong tay Donald Trump.

Cắt viện trợ các tổ chức nhân quyền : Washington làm thay việc của Bắc Kinh  
The Economist đưa ra ví dụ cụ thể, chẳng hạn việc Hoa Kỳ cắt viện trợ làm tê liệt các tổ chức thúc đẩy nhân quyền tại Hoa lục. China Labour Watch, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại New York, trong 20 năm qua đã điều tra tình trạng lạm dụng lao động trong chuỗi cung ứng của Trung Quốc.

Tổ chức này chỉ có bảy nhân viên và ngân sách 800.000 đô la một năm, nhưng hiện đang bên bờ vực sụp đổ vì khoảng 90 % nguồn quỹ là từ chính phủ Hoa Kỳ. Kể từ khi Donald Trump ra lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài, China Labour Watch đã phải dừng hầu hết công việc của mình. Li Qiang, người sáng lập tổ chức, cho biết sẽ phải sa thải nhân viên, tất cả đều « rất đau đớn » và « hoàn toàn bất ngờ ». Các tổ chức phi chính phủ hoạt động tại Trung Quốc thường nắm vững ngôn ngữ và có quan hệ rất tốt, các nhà báo thường phải dựa vào họ.

China Labour Watch có mạng lưới liên lạc với công nhân bên trong các nhà máy trên khắp Hoa lục và tại các dự án của Trung Quốc ở các nước phương Nam, nắm được thông tin về các trại cải tạo người Duy Ngô Nhĩ và đàn áp Tây Tạng. Trong nhiều thập niên, đảng Cộng sản Trung Quốc cáo buộc phương Tây kích động bất ổn thông qua xã hội dân sự. Thành viên một nhóm bảo vệ nhân quyền nói rằng lâu nay vẫn sợ Bắc Kinh đóng cửa, và thật trớ trêu là chính phủ Mỹ nay lại làm thay công việc của chính phủ Trung Quốc.

Kiểm soát Gaza : Ý tưởng ngẫu hứng của Trump ?

Tình hình Trung Đông và Ukraina tiếp tục là các chủ đề được các tuần báo bàn luận. Về hồ sơ Trung Đông, bên cạnh những tiếng nói chỉ trích việc tổng thống Donald Trump muốn kiểm soát Dải Gaza và đưa người Palestine sang nơi khác, cũng có những phân tích thực tế. Trên Le Point, cựu đại sứ Pháp tại Mỹ Gérard Araud nhận định đề nghị kiểm soát Gaza của ông là cú sốc lớn và thủ tướng Israel có vẻ là người đầu tiên bị bất ngờ.

Có thể dễ dàng nhấn mạnh đến vô số trở ngại và số phận người Palestine. Họ đi về đâu khi Jordanie và Ai Cập không muốn tiếp nhận vì sợ Hamas trà trộn gây rối, và đã đi thì khó thể trở về ? Theo những gì quan sát Khi còn là đại sứ tại Washington, tác giả cho rằng đề nghị của Trump không hề được bàn bạc trước với Israel, các nước Ả Rập hay trong chính quyền Mỹ. Trump nói ra những gì thoáng qua trong đầu, sau đó các cộng sự của ông phải lo tìm cách thực hiện.

Hồi 2018 khi Trump loan báo rút khỏi thỏa thuận nguyên tử với Iran, ngân khố Mỹ kinh ngạc, phải mất nhiều tuần lễ mới giải thích được về hệ quả đối với các công ty ngoại quốc. Lần này « cú đá vào ổ kiến » của Trump có khía cạnh đáng chú ý của nó. Vì không hề biết đến sự phức tạp và lịch sử của hồ sơ Gaza, Trump có suy nghĩ không theo lối mòn. Hãy xem xét những vấn đề thực tế mà ông gợi ra.

Làm sao sống được ở Gaza trong tình trạng hiện nay ?
Gaza chỉ còn là đống đổ nát, đặc phái viên của Trump sau khi đến thăm khẳng định tình trạng phá hủy là quá sức tưởng tượng. Tất cả - bệnh viện, trường học, nhà ở, cơ sở hạ tầng - đều bị san bằng. Dưới những đống gạch vụn hãy còn hàng trăm tấn chất nổ cần phải tháo gỡ, và hàng ngàn xác chết đang phân hủy. Làm thế nào 2 triệu thường dân đang lây lất ngoài trời và không có gì để mưu sinh, có thể sống được trong điều kiện này ?

Donald Trump đặt ra một vấn đề chính đáng mà cộng đồng quốc tế muốn đánh trống lảng không muốn đề cập. Sau khi chế nhạo và lên án tổng thống Mỹ, người ta có thể để cho người Palestine trong tình trạng khốn khổ, chỉ giúp đỡ nhỏ giọt. Các nhà ngoại giao cả thế giới đều lặp đi lặp lại « giải pháp hai Nhà nước », nhưng tất cả - kể cả người Palestine ở Cisjordanie - đều biết rằng không hề có hy vọng. Sau vụ thảm sát kinh hoàng ngày 07/10, hơn bao giờ hết Israel hoàn toàn không muốn, và Tel Aviv có phương tiện để chống lại những áp đặt.

Trump khó thể làm hơn Biden. Liệu đề nghị của tổng thống Mỹ là bất khả ? Có thể, trừ trường hợp các vương quốc vùng Vịnh mở rộng hầu bao. Cuối cùng, đừng quên rằng Gaza dù có bị tàn phá hay không, vẫn là một vấn đề trước sau gì cũng phải giải quyết. Một dân số 2 triệu người sống chen chúc trên diện tích 365 kilomet vuông không có nguồn lợi nào, các biên giới bị đóng kín, dân tăng gấp đôi mỗi 30 năm…khó thể kéo dài. Vẫn trên Le Point, tác giả Gérard Araud kết luận, hãy lắng nghe Trump.

Elon Musk và Donald Trump : Cuộc tình mong manh

L’Express đăng trên trang bìa hình vẽ hai ông Donald Trump và Elon Musk trong tư thế đang xô xát, cho rằng tuy hai nhân vật này liên minh với nhau nhưng không phải đều có cùng lợi ích. Quan hệ Trump-Musk không chỉ ở việc chống lại xu hướng « woke », mà chặt chẽ hơn nhiều.

Tuy ông Trump cũng là tỉ phú, nhưng không là gì so với gia tài 421 tỉ đô la của Musk. Nhà sử học Timothy Snyder của đại học Yale cho biết, tất cả những áp lực ông Trump tạo ra, từ việc đưa các đối thủ ra tòa, vận động cho các ứng cử viên của mình trong cuộc bầu cử sơ bộ đều do Musk tài trợ. Musk đóng vai phản diện thay Trump trong việc cắt giảm ngân sách, và nghĩ rằng chính quyền Donald Trump có thể giúp cụ thể hóa ước vọng chinh phục Hỏa tinh cũng như cuộc cách mạng AI.

Nhưng phe MAGA có nhiều bất đồng với tỉ phú công nghệ, như việc cấp visa H-1B để Silicon Valley dễ dàng tuyển mộ người nhập cư tay nghề cao. Chánh văn phòng Nhà Trắng Susan Wiles khó thể để cho Musk làm mưa làm gió mãi ở Nhà Trắng. Danh sách các kẻ thù của Musk rất dài, và rất nhiều kẽ hở để tấn công. Một trong số đó là Elon Musk quan hệ mật thiết với Bắc Kinh, có nhà máy khổng lồ ở Trung Quốc -  liệu có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia hay không ? Một số người phe Dân Chủ cũng đã bắt đầu tẩy chay xe hơi Tesla. Bên cạnh đó là nguy cơ xung đột lợi ích : Các công ty của Musk như SpaceX, Neuralink, xAI, Tesla trông cậy vào những hợp đồng của chính phủ.

Thượng nghị sĩ Ron Wyden đã báo động về việc cơ quan DOGE do Elon Musk phụ trách xâm nhập được vào hệ thống ngân khố liên bang, kể cả số tiền chi trả cho những dịch vụ do các công ty cạnh tranh với Musk cung cấp. Trầm trọng hơn dưới mắt Donald Trump, là dư luận xoay chiều : Chỉ 1/3 có cảm tình với Elon Musk, và 60 % dân Mỹ chỉ trích việc tổng thống dựa vào khuyến cáo của nhà tỉ phú công nghệ để xác định chính sách. Nếu cuộc tình tan, khó có việc chia tay êm thắm vì cả hai không ai nhẹ tay với đồng minh cũ. Musk ngoảnh mặt với bang California từng giúp đỡ rất nhiều, còn Trump cắt bảo vệ an ninh cho cựu ngoại trưởng Mike Pompeo.

Trump-Putin : Mối quan hệ khó đoán

Một « cuộc tình khả nghi » khác là giữa tổng thống 47 của Mỹ và ông chủ điện Kremlin. Courrier International trích dịch bài viết của tờ The Sunday Times ở Luân Đôn, đặt câu hỏi cả hai đã nêu ra khả năng một cuộc gặp thượng đỉnh về Ukraina, nhưng với ý đồ gì ? Mark Galeotti, nhà sử học Anh chuyên nghiên cứu về Kremlin lưu ý, Trump và Putin đã gặp mặt tay đôi năm lần.

Lần gặp đầu tiên ở Đức, Trump đã thu lại những trang ghi chép của người phiên dịch, ra lệnh không được tiết lộ những gì đã nghe. Trong bữa ăn tối sau đó, Trump đã kéo ghế ngồi sát bên Putin để nói chuyện riêng. Nổi bật nhất là lần xuất hiện chung ở Helsinki năm 2018, hai người trao đổi khá lâu chỉ có phiên dịch bên cạnh, nhưng không cho ghi chép.

Donald Trump tái xuất, số phận của Ukraina tùy thuộc vào mối quan hệ cá nhân giữa tổng thống Mỹ với Vladimir Putin và Volodymyr Zelensky. Rõ ràng việc Trump tái đắc cử tạo ra hy vọng rất lớn ở Nga. Từ tháng 11/2024, Kremlin nhấn mạnh Trump sẽ giúp nhanh chóng chấm dứt chiến tranh. Giữa tháng Giêng, Putin lên ti vi nịnh nọt : « Nếu người ta không đánh cắp chiến thắng của ông ấy năm 2020, có lẽ đã không có cuộc khủng hoảng Ukraina năm 2022 ». Putin cũng đặc biệt gởi lời chúc mừng bằng video khi ứng cử viên Cộng Hòa đắc cử. Ông ta hy vọng vào một Yalta mới, nhưng quên mất thực tế phũ phàng – ngày nay Nga chẳng còn trọng lượng như Liên Xô hồi trước.

Volodymyr Zelensky cũng tìm cách siết chặt quan hệ cá nhân với Donald Trump. Ngay cả trước bầu cử, tổng thống Ukraina nói rằng Trump là người duy nhất là Putin sợ. Trong vòng thân cận của Donald Trump, Ukraina cũng có những người bạn ủng hộ. Chẳng hạn bộ trưởng quốc phòng Pete Hegseth khi điều trần trước Thượng Viện đã khẳng định : « Chúng ta biết ai là kẻ xâm lăng, ai là người tử tế ». Một nguy cơ khác cho Vladimir Putin là nếu đòi hỏi quá đáng, thì « một ông Trump nổi giận nguy hiểm hơn rất nhiều so với Biden hay Obama » - một quan chức Nga lo lắng nói với tác giả bài viết.

Cuộc đua trí thông minh nhân tạo  

Một chủ đề lớn khác là trí thông minh nhân tạo (AI). Courrier International đăng trên trang bìa hình vẽ hai cánh tay đang vật nhau, nhưng cánh tay mang cờ Trung Quốc thì cơ bắp còn cờ Mỹ thì xương xẩu, chạy tít « Trí thông minh nhân tạo, ai giỏi hơn sẽ thắng ». Trang bìa Le Nouvel Obs là một bàn tay robot lớn đang mở ra, với một con người nhỏ bé bên trong, chạy tựa « Cuộc sống của chúng ta dưới AI ».

Le Nouvel Obs nhắc lại, năm 2017, Vladimir Putin dự báo « Ai dẫn đầu về trí thông minh nhân tạo sẽ làm chủ thế giới ». Cùng năm ấy, Elon Musk, nhà sáng lập SpaceX và Tesla nhưng chưa mua lại mạng X, tuyên bố : « Cuộc chiến giữa các nước để giành ưu thế về AI có thể dẫn đến Đệ tam Thế chiến ». Tám năm sau, chúng ta vẫn chưa ở ngưỡng chiến tranh thế giới, nhưng đã lao vào một cuộc đối đầu địa chính trị để nắm được trí thông minh nhân tạo. Công nghệ mang lại tiềm năng kinh tế, quân sự và xã hội chưa từng thấy trong lịch sử nhân loại, khiến mọi người đều ao ước. Và ở trung tâm, chẳng phải là nước Nga đang sa lầy trong cuộc xâm lăng Ukraina, mà là Hoa Kỳ và Trung Quốc, dưới cặp mắt lo lắng của châu Âu.

Bước nhảy mới nhất của « chiến tranh các vì sao » mới giúp Trung Quốc ghi điểm trước Hoa Kỳ : DeepSeek, một AI mạnh không kém ChatGPT nhưng rẻ hơn gấp nhiều lần. Một đòn nặng cho chính quyền Trump vừa tưng bừng tung ra chương trình « Stargate » với 500 tỉ đô la đầu tư vào trí thông minh nhân tạo, trong khi đối thủ dùng mã nguồn mở. Hơn nữa, DeepSeek được chế tạo dù Mỹ cấm bán những con chip bán dẫn tân tiến nhất. Một khả năng mới mở ra cho mọi nước, nhất là các nước phương Nam, đi theo mô hình DeepSeek. Tuy nhiên nhiều nước không quên nhấn mạnh dưới chế độ Tập Cận Bình, không hề có sự minh bạch trong việc sử dụng dữ liệu cá nhân.

Cần phải nói rằng đạo đức không có nhiều chỗ trong cuộc chạy đua trí thông minh nhân tạo. Về phía châu Âu không có nhà vô địch nào về AI, dù công ty Pháp Mistral cũng dùng mã nguồn mở, có thể thu được lợi ích. Liên Hiệp Châu Âu cổ vũ cho mô hình « AI tin cậy », sẽ là một trong những trọng tâm của hội nghị thượng đỉnh quốc tế về trí thông minh nhân tạo sẽ diễn ra tại Paris ngày 10 và 11/02.

Lừa đảo trên mạng : Bọn tội phạm Trung Quốc vớ bẫm hơn cả ma túy
The Economist dành hồ sơ cho nạn lừa đảo trực tuyến, đã trở thành vấn nạn lớn hơn cả ma túy, chủ yếu do các tổ chức tội phạm Trung Quốc thực hiện. Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI) cho biết tổn thất từ các vụ lừa đảo ở Mỹ đã tăng 22 % vào năm 2023 với trên 12,5 tỉ đô la, cao hơn rất nhiều so với thiệt hại từ các vụ trộm cắp, và có thể con số thực rất lớn vì nhiều nạn nhân không báo cáo với cảnh sát do cảm thấy xấu hổ.

Erin West, một cựu công tố viên từng thụ lý một số vụ lừa đảo kiểu này, ước tính rằng số tiền thực tế bị đánh cắp từ người Mỹ mỗi năm có thể lên tới khoảng 50 tỉ đô la, trung bình cứ 100 người Mỹ thì có khoảng một người trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo. Khó ai thoát được dù có trình độ, nhiều người còn trẻ và am hiểu công nghệ, cảnh sát, đặc vụ FBI, cố vấn tài chánh và nhà tâm lý học đều nằm trong số nạn nhân bị lừa đảo, thậm chí có cả một chủ ngân hàng. Đây có thể là một hồ sơ hiếm hoi mà Hoa Kỳ và Trung Quốc đều đồng thuận là phải diệt trừ.

Đoàn tàu dầu ma giúp Nga né cấm vận : Có nhiều tàu mang cờ Việt Nam

ĐIỂM BÁO PHÁP QUỐC NGÀY 11/02/2025

Libération ngày 10/02/2025 có bài điều tra về « Đoàn tàu dầu ma của Nga thách thức phương Tây », Les Echos giải thích « Dầu lửa : Matxcơva tránh né các trừng phạt mới của Mỹ như thế nào ».

Ảnh tư liệu : Tàu dầu Eeagle S ở vịnh Phần Lan, ngày 28/12/2024. via REUTERS - Jussi Nukari
Thụy My

Sau đòn trừng phạt cuối của Biden, Matxcơva mua thêm tàu mới
Trước khi trao quyền lại cho người kế nhiệm, chính quyền Biden đã trừng phạt hai tàu dầu lớn nhất của Nga là Gazprom Neft và Surgutneftegas, cùng với 183 trong số « đoàn tàu ma » chở dầu lửa của Nga, các tay buôn, trung gian và các cảng. Do tiến hành từ từ trong nhiều tuần lễ nên phải chờ một thời gian mới biết được tác động.

Trong những ngày đầu tiên áp dụng, số lượng dầu chở trên 40 tàu đứng đầu danh sách bị trừng phạt đã sụt đến 93 %. Cảng Kozmino của Nga ở Thái Bình Dương bị ảnh hưởng nhiều nhất, giá vận chuyển tăng lên, và giá dầu Nga xuống dưới 60 đô la, làm teo tóp bớt túi tiền dành cho chiến tranh. Thế nhưng Matxcơva nhanh chóng tái lập đội tàu ma mới. Theo điều tra của « The Guardian » tuần này, Nga đã chi ra 6 tỉ đô la mua 230 chiếc tàu mua từ các sở hữu chủ châu Âu và Mỹ.

Libération cho biết « hạm đội bóng tối » này được ước tính từ 600 đến trên 1.000 chiếc, tương đương 13 đến 21 % số tàu chở dầu trên thế giới. Chúng rong ruổi từ Bắc Cực đến eo biển Malacca, từ biển Manche đến Ấn Độ, và hầu như không có bảo hiểm, chủ nhân thực sự được che giấu bằng hàng loạt công ty bình phong. Iran và Venezuela từ nhiều năm qua đã dùng cách này, nhưng từ khi Nga bị cấm vận vì xâm lăng Ukraina năm 2022, số tàu ma đã tăng ít nhất gấp ba lần. Theo RUSI, trung bình mỗi tháng Matxcơva mua thêm 10 tàu mới.

Ít nhất 68 tàu chở dầu lậu cho Nga đăng ký tại Việt Nam

Hiện nay 90 % dầu thô Nga được chở bằng tàu ma để tránh mức trần giá dầu. Điều tra của trang Follow the Money cho biết các chủ tàu phương Tây hưởng lợi qua việc bán những chiếc tàu già nua lẽ ra phải phá dỡ, với giá trên trời.Chẳng hạn các tàu dầu loại Aframax có giá 38,5 triệu euro trong khi đầu năm 2022 chưa đến 17 triệu. Hy Lạp thủ lợi nhiều nhất với 127 tàu dầu liên quan. Một ví dụ khác, tỉ phú trẻ Paris Kassidokostas-Latsis bán 2 tàu dầu đã 15 năm hoạt động cho một công ty Việt Nam vào tháng 11, và chưa đầy một tháng sau tàu này đã mang tên mới, chở dầu Nga từ Ust-Luga trên biển Baltic.

Một thủy thủ được nhận vào làm thợ cơ khí trên chiếc Orion, một trong những tàu dầu ma, nói với Follow the Money rằng phải sửa chữa thường xuyên, trên tàu hầu như không có thuốc men, nhà bếp đầy gián. Hầu như toàn bộ tàu ma Nga đều trên 15 tuổi, và theo Centre for Research on Energy and Clean Air, 30% trên 20 năm tuổi. Chiếc Eagle S bị nghi cắt cáp ở biển Baltic hôm 25/12 có đến 24 vấn đề về an ninh, nguy hại cho môi trường và an toàn của thủy thủ. Trong danh sách của Kyiv School of Economics (KSE), có 71 tàu dầu ma của Nga đăng ký tại Cameroun - quốc gia trong danh sách đen các tàu đồng lõa và thuộc loại « nguy cơ cao », 68 chiếc đăng ký ở Việt Nam và 61 ở Palau, hai nước khác cũng trong danh sách đen.

Tháng 12/2024, bờ biển Hắc Hải phía Nga bị nhiễm hàng ngàn tấn mazout do một tàu dầu nhỏ bị gãy đôi và một chiếc khác bị chìm vì bão ở eo biển Kertch, được Viện hàn lâm khoa học Nga đánh giá là thảm họa sinh thái lớn nhất của nước này trong thế kỷ 21. Thế nhưng trọng tải hai tàu này chỉ bằng 1/20 so với các tàu hàng ngày đi qua biển Baltic và Manche. Nguy cơ đang rình rập, vì không thể ngăn tàu ma đi trên vùng biển quốc tế. Trong trường hợp xảy ra nạn thủy triều đen ở duyên hải châu Âu, không thể mơ đến việc Nga chi ra nhiều tỉ euro để làm sạch môi trường. Từ đầu tháng 12, sáu nước Bắc Âu đòi hỏi chứng từ bảo hiểm đối với các tàu đi qua biển Manche, Baltic và biển Bắc. Dự kiến trong dịp kỷ niệm 3 năm Nga xâm lược Ukraina, Liên Hiệp Châu Âu sẽ trừng phạt thêm 153 tàu ma.

Tấn công các trung tâm tuyển quân Ukraina : Có bàn tay của Kremlin   
Ở Ukraina, Le Monde cho biết những vụ tấn công vào các trung tâm tuyển quân tăng lên. Hầu hết thủ phạm là thanh niên và người thất nghiệp bị lóa mắt vì tiền, bị dẫn dụ qua các ứng dụng như Telegram. Chỉ riêng trong những ngày đầu tháng Hai, đã có ba trung tâm tuyển quân ở Rivne, Pavlograd và Kamianets-Podilsky trở thành mục tiêu, làm nhiều người bị thương và một quân nhân 24 tuổi thiệt mạng, hai vụ khác ở miền tây được cơ quan an ninh SBU can thiệp kịp thời. Một nhóm thanh niên 21, 22 tuổi bị bắt, hai trong số đó được giao nhiệm vụ đặt gói chất nổ chứa đầy đinh và bù-loong và một camera quay lén.
Cũng như trong mọi cuộc chiến tranh, Ukraina phải đối mặt với những kẻ phản bội, hoặc vì quan điểm, vì tiền và đôi khi do người thân ở vùng tạm chiếm hay đang bị cầm tù ở Nga bị đe dọa. Một số thông tin cho quân Nga vị trí của các quân nhân hay thiết bị Ukraina để oanh tạc, số khác có hành động phá hoại. Cơ quan SBU khẳng định phải huy động « 24/24 giờ, 7/7 ngày trong tuần » để đối phó với các vụ đốt xe quân sự, tấn công bằng chất nổ tự chế, phá hoại hệ thống đường xe lửa. Chỉ riêng trong năm 2024, cảnh sát đã bắt giữ 497 người liên quan. Theo điều tra của Texty.org.ua công bố hôm 06/02, tiền thưởng từ 100 đô la cho thông tin cá nhân của người phụ trách trung tâm tuyển quân, đến 5.000 đô la để đặt chất nổ, và các vụ ám sát thì « giá thương lượng ». Tư lệnh lục quân Ukraina, Mykhaïlo Drapaty nhấn mạnh không thể im lặng đứng nhìn trước làn sóng tấn công vào những người đang bảo vệ đất nước.

Tham vọng quân sự của Tập Cận Bình  

Tại châu Á về quân sự, Tập Cận Bình từ khi lên ngôi đã đẩy nhanh việc sản xuất vũ khí và tuyển mộ binh lính. Nhưng theo Le Monde, tham vọng của chủ tịch Trung Quốc vấp phải tình trạng thiếu nhân sự giỏi và không có kinh nghiệm chiến trường.

Chỉ cần nhìn vào Google Maps cũng đủ để nhận ra những chiến hạm mới của Trung Quốc đang được đóng ồ ạt. Không tháng nào mà báo chí Hoa lục không chào mừng một tàu chiến mới xuất xưởng. Hải quân Hoa Kỳ hiện vẫn dẫn đầu với 11 hàng không mẫu hạm, nhưng đứng sau Trung Quốc về số chiến hạm 297/370. Tốc độ phát triển của quân đội Trung Quốc là thách thức lớn nhất đối với Lầu Năm Góc. Tập Cận Bình nhất quyết muốn trở thành đại cường số một thế giới trước dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Cộng Hòa Nhân dân Trung Hoa, tức trước năm 2049.

Đã xa rồi thời kỳ 2012, khi Bắc Kinh mua lại hàng không mẫu hạm cũ của Ukraina, nói rằng để làm tàu casino. Nay Trung Quốc có ba hàng không mẫu hạm và đang đóng chiếc thứ tư, sở hữu khoảng 600 đầu đạn nguyên tử. Cuộc xâm lăng Ukraina đã làm nguội bớt phần nào ý định chiếm Đài Loan của Bắc Kinh. Hiện Trung Quốc có 2 triệu quân, nhưng quân đội gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài. Bên cạnh đó là nạn tham nhũng vẫn hoành hành. Các cuộc biểu dương lực lượng trước Đài Loan gần đây được cho là không chỉ nhằm dọa nạt mà còn để tập luyện vì quân Trung Quốc chưa được thử lửa kể từ sau cuộc chiến biên giới với Việt Nam.

Trump và Musk phá hoại quyền lực mềm của Mỹ
Trong khi đó « Trận bão Trump là may mắn bất ngờ cho Trung Quốc », theo Le Monde. Việc ngưng viện trợ Mỹ cho các tổ chức phi chính phủ bảo vệ nhân quyền, ra khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hay hiệp định khí hậu Paris là dọn đường cho Bắc Kinh nhảy vào áp đặt các nước khác. Nhiều tổ chức đấu tranh cho nhân quyền ở Hoa lục phải ngưng hoạt động vì bị cắt ngân sách là món quà hào phóng của Elon Musk cho chế độ độc tài Bắc Kinh.

Trong nước, Donald Trump tấn công vào hành chánh công. Với sự giúp sức của Elon Musk, ông Trump tìm cách sa thải càng nhiều công chức Mỹ càng tốt, phe đối lập coi đây là một sự thanh trừng. La Croix dẫn lời một nhân viên bộ ngoại giao Hoa Kỳ nói rằng « Thật khủng khiếp. Chúng tôi bắt đầu một ngày làm việc mà không biết sẽ kết thúc ra sao ». Chưa bao giờ 2,3 triệu công chức liên bang lâm vào tình cảnh này, từ bộ phận bảo vệ biên giới đến quản lý công viên, ngoại giao, nghiên cứu dược phẩm. Dù mỗi lần thay đổi tổng thống lại có hàng trăm viên chức bị thay, nhưng lần này các công chức chuyên nghiệp bị nhắm đến.

Donald Trump đã sa thải khoảng hai chục thanh tra mà không báo trước, các nhân viên FBI đã tham gia điều tra về ông. Những ngày gần đây, Elon Musk đã đi một vòng các bộ và cơ quan liên bang, với sự hộ tống của các « Musk Boys » - những kỹ sư chỉ khoảng 20 tuổi không có kinh nghiệm hành chánh. Trên X, ông ta kể ra những ngân sách sẽ bị cắt : nghiên cứu về khí hậu, chương trình đa dạng sắc tộc, đăng ký báo… Elon Musk biện minh cần « chống gian lận và lãng phí » mà theo Musk là 1.700 tỉ đô la. Một thẩm phán liên bang hôm 07/02 đã chận lại quyết định cho ngưng hoạt động 2.200 nhân viên USAID, nhưng Musk đã gây khá nhiều thiệt hại cho uy tín của Hoa Kỳ.

Trí thông minh nhân tạo : Phải chăng đã quá trễ cho châu Âu ?

Hôm nay Paris khai mạc hội nghị thượng đỉnh quốc tế về trí thông minh nhân tạo (AI), với sự tham dự của thủ tướng Ấn Độ, phó tổng thống Mỹ, phó thủ tướng Trung Quốc. Tổng thống Emmanuel Macron loan báo đầu tư 109 tỉ euro cho lãnh vực này. Sự kiện về AI chiếm trang nhất của tất cả các báo ra hôm nay. Le Figaro chạy tít « Macron muốn đưa châu Âu quay lại cuộc đua AI », tương tự với Les Echos « AI : Paris muốn tiếp tục cuộc đua ». La Croix chạy tựa « trí thông minh nhân tạo : Tham vọng Pháp », Le Monde nói về « Thách thức về tham vấn trong bối cảnh cạnh tranh ». Libération nhấn mạnh « Thượng đỉnh Paris : Cuộc săn lùng AI » với biếm họa hai con robot Mỹ và Trung Quốc đang chạy đua quyết liệt, tổng thống Macron cỡi trên con robot Pháp và Liên Hiệp Châu Âu bò lẹt đẹt phía sau.

Le Figaro đề nghị thử hình dung một châu Âu thế kỷ 19 không có thép để sản xuất những cỗ máy hơi nước, không có than để chạy máy, thì không thể nào làm nên cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.Vào buổi bình minh của cách mạng công nghệ sẽ định hình lại doanh nghiệp, xã hội và đời sống, cựu lục địa dường như không có vũ khí. Dù có các nhà nghiên cứu tài năng, những kỹ sư giỏi, châu Âu thiếu chip bán dẫn tân tiến với số lượng lớn để chế tạo các AI, và các tập đoàn khổng lồ như GAFAM để huấn luyện và cải tiến.

Phải chăng là đã quá trễ? Đã thua trong cuộc chiến với ChatGPT, Google, Meta và nay là DeepSeek ? Đứng ngoài làm trọng tài trong khi những người khác xây dựng đế chế ? Hay rốt cuộc cũng hiểu rằng cần chi ra nhiều tỉ cho cơ sở hạ tầng, xây dựng các liên minh và gầy dựng những người khổng lồ công nghệ cho mình ? Vì không chỉ là cạnh tranh kinh tế mà còn là vấn đề chủ quyền. Một lục địa không kiểm soát được công cụ kỹ thuật số sẽ bị lệ thuộc vào Silicon Valley hay Thâm Quyến, dễ tổn thương hơn. Đây là vấn đề sống còn cho châu Âu.

Nguy cơ một cuộc đua không trọng tài
Les Echos coi trí thông minh nhân tạo là « cuộc chiến tranh thực sự ». Châu Âu không có các tập đoàn mà giá trị vốn hóa lên đến 1.000 tới 3.000 tỉ đô la, không có tham vọng của cặp Trump-Musk, hay chương trình Stargate 500 tỉ đô la. Nhưng cuộc chiến chỉ mới bắt đầu, trường hợp DeepSeek cho thấy có những nhân tố bất ngờ có thể đưa công-tơ về số 0. Và những loan báo đầu tư lớn nhân hội nghị thượng đỉnh lần này chứng tỏ Paris vẫn là địa bàn quan trọng với các trung tâm nghiên cứu. Cần củng cố môi trường chính trị, thuế khóa, quy chuẩn và tài chánh để không giết chú gà trống French Tech từ trong trứng.

La Croix nhắc nhở, trí thông minh nhân tạo từ hai năm qua đã làm đảo lộn cách sống, cách tư duy và sáng tạo của chúng ta ; đặt ra những vấn đề về dữ liệu cá nhân, sở hữu trí tuệ, môi trường…Việc đưa vào quy củ cũng là bảo vệ các quyền tự do căn bản. Libération cũng tỏ ra lo lắng trước cuộc chạy đua không có người giám sát, nhắc lại hồi năm 1942, nhà vật lý Enrico Fermi đã gây sững sờ cho toàn thế giới khi loan báo xây dựng lò phản ứng nguyên tử đầu tiên. Chưa đầy ba năm sau, xảy ra vụ Hiroshima !

Tổng thống Donald Trump muốn nối lại quan hệ với ông Kim Jong-un

ĐIỂM TIN THẾ GIỚI : 9/2/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ mong muốn tái kết nối với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, trong đó nhấn mạnh mối quan hệ tốt đẹp trước đây giữa hai người cũng như tầm quan trọng của việc duy trì đối thoại ngoại giao.

Trong một cuộc họp báo hôm 7/2, ông Trump cho hay: “Chúng tôi sẽ có quan hệ với Triều Tiên và với ông Kim Jong-un”.

Tổng thống Mỹ nhắc lại cuộc gặp với ông Kim trong nhiệm kỳ trước, mà theo ông đã giúp ngăn chặn được chiến tranh. “Tôi đã từng có mối quan hệ rất tốt với ông Kim, như các bạn đã biết. Tôi nghĩ rằng tôi đã ngăn chặn được cuộc chiến tranh. Tôi nghĩ nếu tôi không thắng cử vào thời điểm [năm 2016], mọi thứ đã có thể trở nên rất tồi tệ. Nhưng tôi đã thắng, và chúng tôi đã có một mối quan hệ tốt”, ông Trump cho biết.

Ông Trump nhấn mạnh rằng khả năng đối thoại của ông với ông Kim là một lợi thế lớn cho sự ổn định toàn cầu. Theo ông, quan hệ tốt giữa hai người là điều tốt, không phải điều xấu. Ông cũng cho biết các quốc gia khác, đặc biệt là Nhật Bản, đánh giá cao cách tiếp cận ngoại giao của ông.

Nỗ lực ngoại giao của ông Trump với Triều Tiên đã đánh dấu một sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Sau giai đoạn căng thẳng leo thang vào năm 2017, khi ông Trump cảnh báo sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu Triều Tiên tiếp tục theo đuổi tham vọng hạt nhân, hai nhà lãnh đạo sau đó đã thiết lập một cuộc đối thoại chưa từng có tiền lệ.

Năm 2018, hai ông đã gặp nhau tại Singapore trong hội nghị thượng đỉnh đầu tiên giữa một tổng thống Mỹ đương nhiệm và một nhà lãnh đạo Triều Tiên. Cuối năm 2019, ông Trump trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên đặt chân đến Triều Tiên trong một cuộc gặp ngắn với ông Kim tại Khu phi quân sự (DMZ).

Mặc dù các cuộc gặp lịch sử đã diễn ra, đàm phán Mỹ – Triều Tiên vẫn bế tắc, và Triều Tiên tiếp tục thử nghiệm tên lửa. Những nỗ lực của ông Trump nhằm duy trì mối quan hệ cá nhân với ông Kim, bao gồm việc trao đổi thư từ, đã không dẫn đến một thỏa thuận phi hạt nhân hóa nào. Tuy nhiên, ông Trump vẫn khẳng định rằng ngoại giao trực tiếp của ông đã ngăn chặn được một cuộc xung đột lớn và có thể được khôi phục trong tương lai.

TT Trump tuyên bố ý định tiếp quản Hội đồng quản trị Trung tâm Kennedy

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ý định tiếp quản quyền lãnh đạo Trung tâm biểu diễn nghệ thuật John F.Kennedy (gọi tắt là Trung tâm Kennedy) ở Washington, DC.

Tổng thống Donald Trump đã xác nhận kế hoạch của mình trong bài đăng trên Truth Social vào tối 7/2 (theo giờ địa phương): “Theo chỉ đạo của tôi, chúng ta sẽ làm cho Trung tâm Kennedy ở Washington DC vĩ đại trở lại. Tôi đã quyết định sa thải ngay lập tức nhiều cá nhân trong hội đồng quản trị, bao gồm cả chủ tịch, những người không chia sẻ tầm nhìn của chúng tôi về thời đại hoàng kim trong nghệ thuật và văn hóa”.

Ông Trump tiếp tục tuyên bố rằng sẽ tự bổ nhiệm mình làm chủ tịch của hội đồng quản trị mới thành lập. “Chúng tôi sẽ sớm công bố một hội đồng quản trị mới, với một chủ tịch tuyệt vời, Donald Trump!”. Chủ tịch hiện tại của Trung tâm Kennedy David Rubenstein sẽ giữ chức vụ này cho đến năm 2026.

Ông Donald Trump tiếp tục chỉ trích những chương trình được dàn dựng tại trung tâm biểu diễn nghệ thuật này, nói thêm rằng: “Chỉ năm ngoái, Trung tâm Kennedy đã tổ chức các chương trình đặc biệt nhắm vào giới trẻ của chúng ta. Điều này sẽ dừng lại”. Trong năm 2024, các chương trình biểu diễn drag (Dress resembling a girl – nghệ thuật biểu diễn dành cho mọi người, đặc biệt là trong cộng đồng LGBT) được tổ chức ở Trung tâm Kennedy bao gồm Broadway Drag Brunch, Dancing Queens Drag Brunch tại Nhà hàng Roof Terrace của địa điểm này, A Drag Salute to Divas tại Sân khấu South Millennium, Bertha: Grateful Drag tại Nhà hát Terrace và Dixie’s Tupperware Party ở Nhà hát Family.

Ông Trump cho hay: “Trung tâm Kennedy là một viên ngọc của nước Mỹ, và phải phản ánh những ngôi sao sáng nhất trên sân khấu của mình từ khắp đất nước chúng ta. Đối với Trung tâm Kennedy, điều tuyệt vời nhất vẫn chưa đến!”.

Theo CBS News, ông Trump có mối quan hệ căng thẳng với Trung tâm Kennedy – kể từ nhiệm kỳ đầu tiên khi tuyên bố ông và đệ nhất phu nhân Melania Trump sẽ không tham dự Lễ vinh danh Trung tâm Kennedy năm 2017 sau khi một số người nhận giải năm đó đe dọa tẩy chay buổi lễ. Theo trang web của mình, Trung tâm Kennedy tổ chức hơn 2.200 buổi biểu diễn, sự kiện và triển lãm mỗi năm, với hơn 2 triệu du khách mỗi năm. Trung tâm được Quốc hội thành lập vào năm 1958 và đóng vai trò là đài tưởng niệm sống cho John F. Kennedy.

Cùng với 36 thành viên do tổng thống bổ nhiệm, những người được ủy thác cũng bao gồm các nhà lãnh đạo đương nhiên trong chính phủ do Quốc hội chỉ định.
Tổng thống Trump: ‘Hãy quay trở lại với đồ nhựa!’

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hứa sẽ ký một sắc lệnh hành pháp phản đối ống hút giấy vào tuần tới. Động thái này sẽ đảo ngược kế hoạch của cựu Tổng thống Joe Biden về việc loại bỏ dần các sản phẩm nhựa dùng một lần trong các tòa nhà chính phủ vào năm 2027.

Tổng thống Trump đã đưa ra thông báo này vào thứ Sáu (7/2) trên xã hội Truth Social. Ông viết: “Tôi sẽ ký một Sắc lệnh Hành pháp vào tuần tới để chấm dứt chiến dịch lố bịch của ông Biden về Ống Hút Giấy, là những thứ không hiệu quả. HÃY QUAY TRỞ LẠI VỚI ĐỒ NHỰA!”

Trong một bài đăng khác trên Truth Social vào thứ Bảy (7/2), ông Trump viết: “QUY ĐỊNH của Joe Lượn lẹo, ‘KHÔNG ỐNG HÚT NHỰA, CHỈ ĐƯỢC SỬ DỤNG GIẤY’ ĐÃ CHẾT! Hãy tận hưởng đồ uống lần tới của bạn mà không cần ống hút tan chảy trong miệng một cách kinh tởm!!!” 

Tổng thống Trump thường xuyên bày tỏ sự không hài lòng với ống hút giấy.

Trong một cuộc vận động tranh cử năm 2020, ông đã nhận xét rằng, “Đã có ai thử những ống hút giấy đó chưa? Chúng không hiệu quả lắm.” Ông chỉ trích những ống hút giấy này vì bị bở vụn trong quá trình sử dụng và đặt câu hỏi về tính thực tiễn của chúng.

Vào năm 2019, chiến dịch tranh cử của tổng thống Trump đã bán ống hút nhựa màu đỏ, có thể tái sử dụng được gắn nhãn hiệu mang tên ông. Mô tả sản phẩm nêu rõ: “Ống hút giấy của phe tự do không hiệu quả. HÃY ỦNG HỘ TỔNG THỐNG TRUMP và mua ngay gói ống hút tái chế của bạn”. Những chiếc ống hút này được bán theo gói 10 chiếc với giá 15 USD và sáng kiến này được cho là đã gây quỹ được gần 500.000 USD.

“Những chiếc ống hút giấy được bọc trong giấy bóng kính, bạn có bao giờ thấy điều này không? Ý tôi là, chuyện gì đang xảy ra vậy?” ông đặt câu hỏi trong một cuộc vận động tranh cử ở Iowa hồi tháng Một năm ngoái. “Bạn có ống hút giấy, chúng được bọc trong giấy bóng kính. Đất nước này đã trở nên hoang dã rồi”. 

Tháng 7/2024, chính quyền Biden đã công bố chiến lược loại bỏ đồ nhựa dùng một lần khỏi các hoạt động liên bang, với mục tiêu loại bỏ dần các mặt hàng như ống hút nhựa khỏi dịch vụ cung ứng thực phẩm, các sự kiện vào năm 2027 và loại bỏ dần khỏi mọi hoạt động liên bang vào năm 2035.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) dẫn đầu sáng kiến này, thúc đẩy sử dụng vật liệu bền vững hơn. Một số tiểu bang, bao gồm California và New York, đã ban hành lệnh cấm ống hút nhựa.

Nhà Trắng ra lệnh chấm dứt ‘tất cả các hợp đồng truyền thông’

Theo một email mà tờ Axios có được, Nhà Trắng của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ra lệnh cho Cơ quan Dịch vụ công Hoa Kỳ (GSA), nơi có trách nhiệm hỗ trợ các cơ quan chính phủ khác, hủy bỏ “mọi hợp đồng truyền thông”.

Chỉ thị này được đưa ra sau khi ông Elon Musk, lãnh đạo Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), và đội ngũ của ông phát hiện ra hàng triệu USD của liên bang đã được chi cho các gói đăng ký Politico Pro. Politico Pro là một dịch vụ theo dõi các quy định và lập pháp cao cấp được nhiều cơ quan chính phủ sử dụng, với chi phí đăng ký được cho là lên tới 10.000 USD mỗi năm.

Theo Axios, một quan chức Nhà Trắng đã viết thư cho GSA hôm thứ Năm (6/2), yêu cầu: “Đội ngũ GSA, vui lòng thực hiện hai việc này. Hãy hủy bỏ tất cả các hợp đồng đối với Politico, BBC, E&E và Bloomberg. Hủy bỏ tất cả các hợp đồng truyền thông chỉ dành cho GSA – hủy bỏ mọi hợp đồng truyền thông chỉ dành cho GSA ngay hôm nay”. 

Theo thông tin từ trang web của GSA, đây là một cơ quan độc lập chịu trách nhiệm quản lý tài sản liên bang đối với nhiều bộ phận khác nhau và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính phủ.

Hôm thứ Năm (6/2), ông Trump tuyên bố rằng Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã đánh cắp hàng tỷ USD để trả cho việc đưa tin tích cực về Đảng Dân chủ.

Tổng thống Mỹ đã nói trên Truth Social về các hợp đồng truyền thông của chính phủ liên bang. Ông cảnh báo rằng “vụ bê bối lớn nhất trong lịch sử” đang âm ỉ, sau khi thư ký báo chí Nhà Trắng KarolineLeavitt cho biết tiền thuế của người dân Mỹ đã được sử dụng để trợ cấp cho các khoản phí đăng ký của chính phủ dành cho Politico và các cơ quan truyền thông khác.

“Có vẻ như hàng tỷ đô la đã bị đánh cắp tại USAID và các cơ quan khác, phần lớn trong số đó được chuyển cho các phương tiện truyền thông bịa đặt như một ‘khoản trả công’ để tạo ra những câu chuyện hay về Đảng Dân chủ. ‘Tờ báo’ cánh tả, được gọi là ‘Politico’, dường như đã nhận được 8.000.000 USD”, ông Trump viết.

Chỉ thị cho GSA khớp với nỗ lực nhằm sắp xếp lại USAID của ông Trump, nơi có ngân sách khoảng 60 tỷ USD vào năm 2023. Chính quyền Trump đã khởi xướng những thay đổi đáng kể đối với cơ quan này, ra lệnh đóng băng gần như hoàn toàn hàng tỷ USD viện trợ nước ngoài.

Ông Trump đặt nghi vấn liệu tờ New York Times và các cơ quan truyền thông khác có nhận được “các khoản trả công” này hay không.

Đáp lại, Politico khẳng định rằng họ “chưa bao giờ được hưởng lợi từ các chương trình hoặc trợ cấp của chính phủ” và “phần lớn” các đăng ký của họ đến từ khu vực tư nhân.

Một số nhà bình luận bảo thủ đã cáo buộc rằng Politico, New York Times và AP đã nhận được “tiền tài trợ của chính phủ” hoặc “tiền tài trợ” từ USAID và các cơ quan liên bang khác. Ông Kyle Becker, cựu nhà sản xuất của Fox News, đã kiểm tra các hồ sơ công khai và phát hiện ra rằng chính phủ Mỹ đã trả cho Politico 8,2 triệu USD trong năm qua.

Ông Elon Musk gọi các khoản thanh toán này là “một sự lãng phí tiền thuế rất lớn”.

Thêm 4 kênh truyền thông sẽ phải chuyển ra khỏi văn phòng Lầu Năm Góc

Văn phòng Báo chí Lầu Năm Góc của Mỹ đã công bố một đợt điều chỉnh không gian làm việc truyền thông mới vào thứ Sáu (7/2), yêu cầu bốn tổ chức tin tức, bao gồm cả CNN, phải dọn trống không gian văn phòng. Quyết định này nâng tổng số tổ chức truyền thông chính thống cần chuyển địa điểm trong Lầu Năm Góc lên 8, đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính sách quản lý truyền thông tin tức của Chính phủ Mỹ.

Theo kế hoạch điều chỉnh mới nhất, không gian làm việc của The Washington Post, CNN, The Hill và The War Zone sẽ lần lượt được tiếp quản bởi Washington Examiner, Newsmax, The Free Press và Daily Caller.

Trong đợt điều chỉnh đầu tiên vào ngày 31/1, New York Times, NBC, Politico và National Public Radio được yêu cầu rời đi và được thay thế bởi New York Post, One America, Huffington Post và Breitbart News.

Ngoại trừ Huffington Post, tất cả các tổ chức truyền thông mới đều có khuynh hướng bảo thủ rõ ràng và ủng hộ chính quyền Trump. Các cơ quan truyền thông mới này thường nhỏ hơn các tổ chức truyền thông chủ lưu mà họ thay thế. Tất cả các cơ quan truyền thông được điều chỉnh phải hoàn tất việc di dời trước ngày 21/2.

Người phát ngôn Lầu Năm Góc Jonathan Ullyot nhấn mạnh trong một bản ghi nhớ chi tiết rằng, việc điều chỉnh nhằm mở rộng việc sử dụng không gian văn phòng hạn chế cho các nhà báo và cho phép nhiều phương tiện truyền thông hơn mà trước đây chưa có cơ hội tham gia.

Ông đặc biệt chỉ ra rằng, không giống như chính quyền Biden đã thu hồi hơn 440 chứng nhận phóng viên Nhà Trắng, chính phủ hiện tại chưa thu hồi bất kỳ chứng nhận phóng viên nào. Các tổ chức truyền thông được yêu cầu rời đi vẫn sẽ giữ quyền phỏng vấn của họ. Để đáp ứng nhu cầu truyền thông truyền hình, Lầu Năm Góc sẽ cung cấp không gian lưu trữ chung cho các thiết bị lớn như chân máy.

Động thái này phá vỡ thông lệ hàng thập kỷ của Lầu Năm Góc. Trước đây, nhiều cơ quan truyền thông truyền thống đã làm việc tại cùng một địa điểm văn phòng trong nhiều thập kỷ, hình thành cơ chế đưa tin tương đối ổn định. Hiệp hội phóng viên Lầu Năm Góc đã bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ, cho rằng sự điều chỉnh này gây ra sự đối xử bất công đối với một số cơ quan truyền thông. Tuy nhiên, Lầu Năm Góc không những không chấp nhận đề xuất của hiệp hội mà còn mở rộng phạm vi điều chỉnh.

Ông Ulyot cho biết, phạm vi điều chỉnh mở rộng nhằm cân bằng lợi ích của tất cả các bên và sẽ được thực hiện như kế hoạch luân chuyển hàng năm trong dài hạn. Trong khi đó, chính quyền Trump cũng đặt câu hỏi về phí đăng ký mà chính phủ liên bang trả cho các tổ chức tin tức. Thư ký Báo chí Nhà Trắng Caroline Leavitt tiết lộ rằng chính phủ trước đây đã trả hơn 8 triệu USD phí đăng ký cho mạng lưới tin tức chính trị, nhóm hiệu quả của chính phủ do ông Elon Musk đứng đầu hiện đang nỗ lực hủy bỏ các khoản chi tiêu này.

Chia sẻ trên mạng xã hội, bản thân ông Trump đã mô tả tình hình này là “vụ bê bối lớn nhất”, ông cho biết tại Bữa sáng Cầu nguyện Quốc gia ở Điện Capitol rằng hành động đã bắt đầu. Một loạt biện pháp này cho thấy Chính phủ Mỹ đang thực hiện một sự điều chỉnh toàn diện đối với bối cục truyền thông truyền thống và tác động của nó đáng được tiếp tục quan tâm.